In iedere relatie komen problemen voor. Maar soms lopen die problemen zo hoog op, dat scheiden de enige oplossing lijkt. Ook een koppel dat zo uit elkaar gegroeid is dat het voor hen geen zin meer heeft om bij elkaar te blijven zal een scheiding overwegen. In 2022 liep 38.1% van de huwelijken in Nederland stuk. Dat zijn 33.636 echtscheidingen – ongeveer 350 meer dan het jaar daarvoor en daarmee een voortzetting van de jarenlange trend.

Waarom scheiden

Met uitzondering van fysiek geweld binnen de relatie – wat altijd een reden is om te vertrekken – is de reden voor echtscheiding meestal niet eenduidig. Er is vaak sprake van jarenlang oplopende spanningen en onvrede. Toch zijn er soms ook mooie herinneringen aan de liefde en niet in de minste plaats, het belang van eventuele kinderen in het spel. Daarom is de beslissing om te scheiden vaak een heel moeilijke. Dit zijn enkele vragen die je inzicht kunnen bieden in de stand van je relatie en je verder kunnen helpen in je beslissing:

• Wat delen jullie samen: interesses, hobby’s, meningen… Hebben jullie een gedeelde belangstelling buiten eventuele kinderen die toekomstbestendig is?
• Hebben jullie plezier samen? Zo niet, hadden jullie in de basis wel plezier samen en waarom is dat plezier verdwenen?
• Denken jullie hetzelfde over de opvoeding van jullie kinderen?
• Voel je tijdens jullie relatie verbondenheid met je partner?
• Zijn bepaalde spanningen, ergernissen, irritaties en probleempunten al vanaf het begin van de relatie aanwezig geweest
• Was de beste tijd in jullie relatie voor jou goed genoeg?
• Heb je het gevoel dat je je partner kunt vertrouwen?
• Heb je het gevoel dat je partner je serieus neemt en je gelijkwaardig en met respect behandeld?
• Is er nog sprake van aantrekkingskracht en hoe belangrijk vind je dat?
• Hoe ziet het leven eruit als je weggaat – ga je erop vooruit of niet? Kijk je ernaar uit of ben je bang voor bepaalde dingen?
• Wat zou je aan je partner missen als jullie uit elkaar zouden gaan?
• Wanneer je de problemen binnen jullie relatie aankaart, heb je dan het gevoel dat je partner dit serieus neemt en de wil toont om hier eventueel aan te werken?

Scheiden en kinderen

Scheiden of blijven? Het belang van de kinderen is waarschijnlijk de belangrijkste reden voor deze twijfel. Als je niks meer voelt voor je partner als liefdespartner, maar wel als ouder van je kinderen, moet je dan een stabiele gezinssituatie overhoop halen? Omwille van de kinderen bij elkaar blijven, gebeurt het meest in gezinnen met jongere kinderen (onder de 10 jaar). Dat kan als jullie nog goed door één deur kunnen en de kinderen geen last hebben van spanningen thuis.

Aan de andere kant kunnen slechtlopende huwelijken met veel ruzie in het gezin minstens zo schadelijk zijn voor kinderen als een echtscheiding. In dat laatste geval kan een scheiding juist beter zijn voor de kinderen – let wel: mits het geruzie na de scheiding stopt! Of een scheiding schadelijk is voor je kinderen, hangt dus echt af van de situatie. Mocht het tot een scheiding komen, dan is er in elk geval is een aantal maatregelen om ze zoveel mogelijk te beschermen:

• Maak elkaar niet zwart waar de kinderen bij zijn
• Maak geen ruzie waar de kinderen bij zijn
• Geef je kinderen niet het gevoel dat ze moeten kiezen
• Geef je kinderen deskundige hulp en begeleiding tijdens de scheiding
• Schep duidelijkheid over dat je kinderen geen schuld hebben aan de scheiding, dat papa en mama altijd net zoveel van ze zullen blijven houden en voor ze willen zorgen en dat bepaalde dingen niet veranderen
• Licht de school of opvang tijdig in, zodat zij er ook aandacht aan kunnen besteden
• Houd de dagelijkse gang van zaken zoveel mogelijk aan; hun leven gaat gewoon door
• Verander niet te veel dingen tegelijk
• Laat oudere kinderen hun gevoelens spuien en trek je dat niet persoonlijk aan
• Geef de kinderen wat extra aandacht in deze moeilijke periode

Scheiden op latere leeftijd

De kinderen zijn het huis uit en hebben hun eigen gezin, jullie hoeven minder te werken of zijn zelfs gestopt met werken, zeeën van tijd strekken zich uit. Kortom: een nieuwe levensfase dient zich aan. En dan kan ineens blijken dat er tussen jullie als partners niet veel meer over is. Of voeren ergernissen, ruzies en verschillen ineens de boventoon in jullie relatie. Misschien is er een derde in het spel. Jullie dertig-, veertig- of zelfs vijftigjarig huwelijk komt ineens op het spel te staan.

Dat gebeurt de laatste jaren steeds vaker: in de afgelopen 15 jaar nam het aantal 65-plussers dat uit elkaar ging toe. Volgens het CBS steeg het aantal scheidingen van mensen tussen de 65 en 95 jaar met 33% – van 1170 naar 1560 – tussen 1994 en 2009. In de leeftijdscategorie 65 tot 70 jaar is de stijging het grootst: 47 %. In 1994 scheidden 685 echtparen in die leeftijdscategorie. In 2009 waren dat er 1006.

Wat zal hiervoor de reden zijn? De veranderende ouderencultuur zal hierin een rol spelen. Mensen worden actiever, doen meer buiten de deur, ontmoeten nieuwe mensen en ontwikkelen nieuwe interesses. Echtparen kunnen daardoor uit elkaar groeien. Andere kant van dit verhaal is dat echtparen na pensionering juist teveel op elkaars lip zitten. Om dan het leven weer echt te delen en gezamenlijk een ritme te vinden – wellicht beide met een ander verwachtingspatroon van het gezamenlijke leven na pensionering – kan moeilijk en confronterend zijn.

Misschien lijkt het ook wel ‘makkelijker’ om op latere leeftijd te scheiden – immers, de kinderen hebben hun eigen leven – maar de verwerking blijkt juist een stuk moeilijker dan wanneer je zou scheiden op dertig- of veertigjarige leeftijd. Voor je gevoel gooi je toch tientallen jaren huwelijk weg. Wel is het een feit dat het scheiden op zich makkelijker is geworden. Niet alleen in praktische zin, maar ook omdat het maatschappelijk meer geaccepteerd is.

Hoewel het scheiden op zich dus ‘makkelijker’ is geworden, blijkt de verwerking van een scheiding op latere leeftijd een stuk moeilijker:

Er is meer historie om te verwerken. Bij vrijwel alle herinneringen is je ex op de één of andere manier betrokken. Hij/zij komt altijd ter sprake omdat die het grootste deel van je leven bij je is geweest. Dat is confronterend.

Vrouwen zijn van een generatie waarbij zelfstandigheid niet werd gestimuleerd en waren vaak financieel afhankelijk van hun echtgenoot. Dat maakt het moeilijk om een nieuw leven op te bouwen.
Traditionele man-vrouwverhoudingen zorgen ervoor dat vrouwen een inhaalslag moeten maken, van administratie tot (digitale) techniek. Op oudere leeftijd is het extra moeilijk om nieuwe dingen te leren.

Het is moeilijker een nieuwe partner te vinden. Niet alleen omdat je zelf kritischer bent, maar ook omdat alle vrijgezelle mannen en vrouwen met hun eigen lading bagage komen.

De vraag rijst of al die jaren huwelijk voor niks zijn geweest. Je kunt gaan twijfelen aan jezelf, heb je het al die tijd verkeerd gedaan of gezien? Daar kun je enorm onzeker van worden.

Je toekomstbeeld draait 180 graden. Niet meer samen oud worden, maar voor je gevoel helemaal opnieuw beginnen. Daar moet je nieuwe levensenergie voor opbrengen.

Scheiding en volwassen kinderen

Omdat de kinderen volwassen en zelfstandig zijn, misschien al een eigen gezin hebben opgebouwd, gaan veel mensen ervan uit dat de impact van een scheiding niet zo groot is als bij kleine kinderen. Dat blijkt niet te kloppen. Ook volwassen kinderen ervaren een scheiding alsof een deel van hun leven ineens wegvalt. Vaak is het voor hen ook moeilijker te accepteren door de mooie jeugdherinneringen die ze aan het gezin hebben en al die jaren van lief en leed die jullie gezamenlijk hebben gedeeld.

Daarbij komt er wellicht een nieuwe partner in het spel. Volwassen kinderen hebben ineens twee adressen die ze moeten bezoeken, twee verschillende levens waarbij ze betrokken zijn. Hoe gaat het met kerst? Komen opa & oma nog wel op de verjaardag van mijn kind? Vaak wordt er door ouders (onbewust) teveel informatie gevraagd of gegeven aan hun volwassen kind. Het is immers een turbulente, emotionele tijd en ouders willen hun ei kwijt. Kinderen worden steeds meer in de rol van vertrouweling gedrukt en in het ergste geval, zelfs in de rol van bemiddelaar. Dat kan de ouder-kindrelatie enorm verstoren en is iets waar iedere ouder voor moet oppassen.

Scheiding verwerken

Om na al die jaren weer een nieuw leven op te bouwen, valt niet mee. Hierbij enkele adviezen om jezelf weer te vinden na een scheiding op latere leeftijd:

• Na al die jaren heb je misschien (onbewust) de normen, waarden en wensen van je ex overgenomen.
• Maar wat wil je nu zelf? Wat vind jíj belangrijk in je leven en hoe wil je zélf je leven inrichten?
• Wat zou je nog graag willen doen, leren of meemaken?
• Blaas die langgekoesterde wens die door de tropenjaren of door de mening van je ex altijd was ondergesneeuwd nieuw leven in!
• Zijn er nieuwe dingen die je wil leren of meemaken? Het geeft zelfvertrouwen en energie om hiermee aan de slag te gaan!
• Probeer je onder de mensen te begeven. Doe nieuwe contacten op die los staan van het ‘oude’ leven.
• Elk stapje, hoe klein ook, die je maakt in je nieuwe leven, is een overwinning. Wees daar trots op en zet een volgende stap. Houd het beeld van jouw nieuwe leven voor ogen en je zult zien dat je er wel komt.